Rak piersi - nadal zbyt późno diagnozujemy chorobę

Adrianna Kuśmierek: Jakie badania są obecnie najbardziej dostępnymi i powszechnymi, jeśli mowa o badaniach piersi?

Izabela Nikel: Najbardziej dostępną i bezpieczną metodą rozpoznawania i kontroli zmian w piersiach pozostaje ultrasonografia. Niemal w każdej przychodni i każdym szpitalu widzimy bardzo dobre pod względem technicznym aparaty USG z odpowiednimi głowicami do badań piersi. Oczywiście bardzo ważnym aspektem przy wykonywaniu tych badań są także umiejętności oraz doświadczenie lekarza badającego - mogą one znacząco zaważyć na efektywności badania. Drugim, równie ważnym badaniem jest oczywiście mammografia.

AK: Z jaką częstotliwością powinno się wykonywać USG piersi, a z jaką badania mammograficzne?

IN: Badanie USG piersi przy braku zmian w badaniach poprzednich wykonuje się co dwa lata, podobnie jak badanie mammograficzne piersi - najczęściej jednego roku wykonuje się badanie USG, a następnego badania mammograficzne. Takie postępowanie dotyczy pacjentów teoretycznie zdrowych. Inaczej sytuacja wygląda gdy mamy do czynienia z osobami po przebytych patologiach piersi oraz w przypadku osób obciążonych genetycznie.

AK: Jaki obraz pozwala uzyskać każde z wymienionych badań?

Należy pamiętać że badanie USG i mammografia są badaniami opartymi o różne techniki. W USG uzyskiwany obraz związany jest z różnicą w echogeniczności tkanek sutka, które odbijają emitowane przez głowicę ultradźwiękową wiązkę fali ultradźwiękowej. Badanie USG poprzedzone może być badaniem podmiotowym i przedmiotowym. Jego zaletą jest możliwość uzyskania nieograniczonej liczby różnych przekrojowych obrazów USG sutków i ich patologii. W badaniu dynamicznym USG stosuje się ucisk w obrębie patologii, sprawdzając podatność zmian na ucisk. W badaniu dopplerowskim można wykazać także unaczynienie tkanek sutka. W mammografii ocena sutków przy pomocy promieni rentgenowskich - czyli ocena na kliszy rentgenowskiej sutków w dwóch projekcjach przy zastosowaniu ucisku. Interpretacja zmian patologicznych w piersiach dotyczy różnicy w pochłanialności promieniowa rentgenowskiego.

AK: Jakie kryteria stosuje się przy ocenie ich wyników?

IN: W USG piersi (jak również w mammografii) przy ocenie gruczołów piersiowych w celu standaryzacji opisów, oceny ryzyka złośliwości zmian oraz zaleceń co do dalszego postępowania stosuje się klasyfikację BIRADS - skala od 1-6 w USG, dodatkowo w mammografii występuje kategoria 0. Pierwszą jej wersję opracował American College Radiology w 1992 r. Od tego czasu kilkakrotnie poprawiano i ulepszono jej wersje. Klasyfikacja BIRADS pozwala w oparciu o cechy morfologiczne budowy sutków i ich nieprawidłowości na rozgraniczenie zmian łagodnych i złośliwych, wyodrębnia ponadto zmiany podejrzane, pozwala ocenić procentowo ryzyko ich złośliwości, umożliwia wydanie zaleceń co do ich dalszej kontroli.

AK: Czy istnieją jakiekolwiek przeciwwskazania odnośnie wykonywania USG, badań mammografem?

IN: Nie istnieją żadne przeciwwskazania do wykonywania badań USG. Badanie można wykonywać dowolną ilość razy (badając przykładowo progresję czy regresję zmian), włączając w to kobiety ciężarne oraz kobiety w okresie laktacji. W przypadku mammografii, z uwagi na promieniowanie rentgenowskie, istnieje kilka przeciwwskazań. Wykonywać nie mogą jej przykładowo kobiety w ciąży. Badanie to ma natomiast przewagę nad USG w obrazowaniu zwapnień i mikrozwapnień sutków.

AK: Czy brak zmian zobrazowany za pomocą jednej z omawianych metod może zwalniać nas od badań przy pomocy drugiej metody?

IN: Badanie USG i mammografia to badania komplementarne, oparte na innych zastosowanych technikach, które należy wykonywać cyklicznie - wg zaleceń lekarzy. Jedna i druga metoda badania piersi umożliwia wykrycie wczesnych patologii, jednak brak zmian w jednej metodzie nie może nas zwalniać od pominięcia drugiej. Wielokrotnie z mojego doświadczenia wynika, że nieprawidłowości piersi widoczne w USG lub mammografii nie były zobrazowane w drugie opisywanej metodzie.

AK: Zarówno USG, jak i mammografia nie należą jednak do najnowszych metod badania piersi...

IN: Najnowocześniejszą metodą obrazowania piersi obecnie pozostaje rezonans magnetyczny - jednak jest to metoda trudniej dostępna dla przeciętnego pacjenta, wykorzystywana często przy weryfikacji różnic opisów charakteru zmiany w USG i mammografii. Badanie MR jest metodą bardzo czułą, pozwalającą na szybką weryfikację zmian wykrytych przy pomocy USG lub w badaniu mammograficznym. Rezonans magnetyczny piersi jest badaniem nieinwazyjnym, bezbolesnym, pozwalającym wykryć bardzo wczesne zmiany. Na ten moment jego zastosowanie w Polsce nie jest jednak powszechne.





USG - badanie ultrasonografem jest jednym z najbardziej powszechnych, całkowicie bezbolesnych badań piersi. Można wykonywać je w dowolnym momencie cyklu. Polega ono na wykorzystaniu fal dźwiękowych. Tkanki ciała o innej gęstości odbijają fale w różny sposób, dzięki czemu lekarz jest w stanie zaobserwować, z jaką tkanką ma do czynienia. Obraz z badania widoczny jest w czasie rzeczywistym na monitorze komputera. Badanie ultrasonografem pozwala wykryć guza wielkości ok. 5 mm. Umożliwia również rozróżnienie guza litego od torbieli. Wykonywane jest z wykorzystaniem specjalnego żelu, który pozwala na lepsze przewodzenie fal dźwiękowych. Mammografia - badanie mammograficzne polega na prześwietleniu piersi niewielką dawką promieni RTG, z uwagi na co jest badaniem nieco bardziej inwazyjnym od ultrasonografii. Nie zaleca się wykonywania mammografii kobietom w ciąży. Badanie może być nieco bolesne - powodem tego jest ucisk piersi niezbędny do powodzenia mammografii. Podczas badania piersi układane są na specjalnej płytce i dociskane drugą. Z uwag na nieznaczną bolesność badania najlepiej jest wykonywać je w drugiej połowie cyklu. Nowoczesne cyfrowe aparaty mammograficzne pozwalają wykryć zmiany wielkości 1 mm. Z uwagi na trwały obraz piersi powstający w wyniku badania, wynik mammografii można wykorzystywać w późniejszym czasie do porównywania progresji/regresji ewentualnych zmian.

Rezonans magnetyczny - w Polsce jest to metoda najmniej powszechna, stosowana wyłącznie jeśli zawiodą wszystkie poprzednie lub w przypadku wyjątkowo ciężkich do sklasyfikowania zmian. Badanie jest zupełnie bezbolesne. Przed badaniem pacjentce wstrzykiwany jest kontrast, następnie jest nakierowana do wnętrza urządzenia. Badany fragment ciała widoczny jest na monitorze w czasie rzeczywistym. Obraz na monitorze powstaje dzięki zastosowaniu fal elektromagnetycznych, natomiast zmiany chorobowe rozpoznawane są po ilości kontrastu zgromadzonego w tkankach - chore tkanki pochłaniają znacznie więcej substancji. Rezonans magnetyczny jest obecnie najbardziej dokładnym badaniem, pozwalającym wykryć zmiany na bardzo wczesnym etapie.