Nowy trend na porodówce

Z najnowszego raportu OECD „Health at a glance 2017” wynika, że liczba wykonywanych cięć cesarskich rośnie prawie we wszystkich krajach OECD, choć w ostatnich latach w niektórych krajach zauważano odwrócenie tego trendu. Wzrost liczby wykonywanych cięć cesarskich jest związany m.in. z coraz starszym wiekiem kobiet rodzących po raz pierwszy, coraz wyższą liczbą ciąż mnogich związaną z zastosowaniem technik rozrodu wspomaganego oraz coraz częstszym wykonywaniem cięć cesarskich na tzw. życzenie pacjentki w związku np. z lękiem przed bólem porodowym. Polska (36,2%) znajduje się wśród czołówki krajów, w których są wykonywane cięcia cesarskie, zajmując 6 pozycję po Turcji (53,1%), Meksyku (46,8%), Chile (46%), Korei (38%) oraz Węgrzech (37,2%). Ponadto, w Polsce w ciągu ostatnich kilkunastu lat (2000-2015) obserwowano jeden z najbardziej dynamicznych wzrostów liczby cięć cesarskich (wzrost o niemal 50%). Warto podkreślić, że stanowisko ekspertów w dziedzinie ginekologii i położnictwa jest jednoznaczne. Poród siłami natury jest optymalną metodą ukończenia ciąży zarówno dla kobiety, jak i dziecka. Cięcie cesarskie jest zabiegiem wiążącym się z ryzykiem powikłań okołooperacyjnych, który powinien być wykonywany wyłącznie w przypadku wystąpienia wskazań do cięcia cesarskiego, w tym wskazań położniczych, np. nieprawidłowe położenie płodu oraz wskazań pozapołożniczych, np. niewydolność krążenia u matki, które stanowią bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia i życia matki i/lub jej dziecka (stanowisko zgodne m.in. z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego). Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że jedynie 10-15% ciąż powinno być rozwiązanych poprzez cięcie cesarskie. Urodzenie dziecka poprzez cięcie cesarskie może wiązać się ze zwiększonym ryzykiem wystąpienia powikłań u matki (np. zakażenie rany pooperacyjnej, znaczna utrata krwi) oraz dziecka (np. zaburzenia oddychania, zakażenia związane z przedłużonym pobytem w szpitalu). Dlatego też w wielu krajach są podejmowane działania mające na celu ograniczenie liczby porodów zakończonych cięciem cesarskim.

Wśród korzyści wynikających z porodu naturalnego wymienia się m.in. prawidłową adaptację układu oddechowego i krążenia noworodka do zmiany środowiska oraz kolonizację florą bakteryjną pochodzącą z pochwy oraz przewodu pokarmowego matki. Już w pierwszych chwilach po narodzeniu dziecka tworzy się jego mikrobiom, co ma bezpośredni wpływ na stan jego odporności w pierwszych dnia życia, jak i również w późniejszych latach. W przypadku cięcia cesarskiego występuje ekspozycja na bakterie pochodzące ze skóry matki oraz środowiska szpitalnego, co prowadzi do zaburzeń prawidłowej kolonizacji bakteriami przewodu pokarmowego. Stwierdzono odmienność flory bakteryjnej jelit noworodków urodzonych w drodze cięcia cesarskiego. Obserwuje się m.in. późniejszą i mniej liczną kolonizację bakteriami z rodzaju Lactobacillus oraz Bifidobacterium. W wielu badaniach stwierdzono, że dzieci urodzone poprzez cięcie cesarskie są bardziej narażone na wystąpienie m.in. astmy, alergii, otyłości oraz cukrzycy. Uznano, że zwiększona podatność na zachorowanie może być związana z brakiem ekspozycji na florę bakteryjną z pochwy i przewodu pokarmowego matki. W związku z tym w przypadku porodów zakończonych cięciem cesarskim pojawił się nowy trend, tzw. vaginal seeding.

Czym jest vaginal seeding? Zabieg polega na „zasiedleniu” noworodków waginalną florą bakteryjną matki. W ten sposób odtwarza się warunki porodu fizjologicznego. W jaki sposób dziecko jest kolonizowane bakteriami? W pochwie matki na około godzinę umieszcza się sterylną gazę. Następnie gazę nasączoną wydzieliną z pochwy wyjmuje się i przeciera się nią oczy, usta, twarz i skórę dziecka. Należy jednak podkreślić, że flora bakteryjna na którą eksponowane jest dziecko w trakcie porodu naturalnego i vaginal seeding mogą się różnić. Skład bakteryjny ulega „rozrzedzeniu” pod wpływem wód płodowych oraz krwi znajdujących się w kanale rodnym w trakcie porodu naturalnego. Pierwszy kontakt z bakteriami jest bardzo ważny. Już w tym momencie tworzy się system odpornościowy dziecka. Dlatego też sztuczna kolonizacja dziecka bakteriami z pochwy i przewodu pokarmowego matki zyskuje na popularności, m.in. w Wielkiej Brytanii i Stanach Zjednoczonych. Wśród ekspertów nie ma jednak jednomyślności co do bezpieczeństwa i skuteczności tej metody. Obecnie brakuje dowodów naukowych potwierdzających, że w wyniku przeprowadzenia tej procedury dziecko nie zostanie również skolonizowane bakteriami zagrażającymi jego zdrowiu. Ponadto, nie udowodniono, że metoda zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób autoimmunologicznych i metabolicznych u dzieci. Pomimo braku dowodów naukowych, matki obawiające się zachorowania dziecka na późniejszym etapie życia wykonują tę procedurę samodzielnie lekceważąc ryzyko wystąpienia groźnych zakażeń u dziecka po przyjściu na świat. Wysokie ryzyko występuje szczególnie wśród dzieci urodzonych przedwcześnie.

Podsumowując, pierwsze dni dziecka są kluczowe z perspektywy tworzenia się jego systemu odpornościowego. W badaniach stwierdzono, że sposób porodu ma wpływ na tworzenie się mikrobiomu dziecka. Oczywiście to nie jedyny czynnik. Wśród innych kluczowych czynników wymienia się m.in. karmienie piersią czy kontakt „skóra do skóry”. Vaginal seeding jest metodą stosowaną w przypadku cięć cesarskich, która ma na celu odtworzenie warunków panujących w trakcie porodu naturalnego. Wydaje się jednak, że nie warto narażać dziecka w sytuacji gdy nie potwierdzono jednoznacznie bezpieczeństwa, jak i również skuteczności tej metody. Decyzja o sposobie porodu powinna należeć do kobiety i lekarza prowadzącego. Eksperci jednoznacznie wskazują, że poród naturalny jest optymalnym sposobem zakończenia ciąży. Cięcie cesarskie powinno być wykonywane wyłącznie w ściśle określonych wskazaniach. Warto zastanowić się czy cięcie cesarskie, w sytuacji gdy nie występują wskazania do jego przeprowadzenia, jest dobrym rozwiązaniem? To pytanie pozostawiamy bez odpowiedzi…

Źródło:

• OECD (2017), Health at a Glance 2017: OECD Indicators, OECD Publishing, Paris. http://dx.doi.org/10.1787/health_glance-2017-en

• http://www.who.int/reproductivehealth/publications/maternal_perinatal_health/cs-statement/en/

• http://www.bbc.com/news/health-43785523

• https://www.ptgin.pl/