Uwaga: niewidzialny zabójca nas otacza!

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) opublikowała dane dotyczące rocznych średnich stężeń drobnego pyłu zawieszonego w powietrzu z ponad 4 300 miejscowości ze 108 krajów, w tym pyłu PM_2,5 oraz PM₁₀, zawierającego odpowiednio cząsteczki o średnicy mniejszej niż 2,5 µm oraz 10 µm. Drobny pył zawieszony stanowi mieszaninę cząsteczek stałych oraz kropelek cieczy utrzymujących się w powietrzu. Cząsteczki składają się z różnych składników, w tym m.in. siarki, metali ciężkich oraz alergenów. Z danych WHO wynika, że 9 na 10 osób na świecie oddycha zanieczyszczonym powietrzem, co przyczynia się do prawie 7 mln zgonów rocznie spowodowanych m.in. chorobami serca, udarem mózgu, przewlekłą obturacyjną chorobą płuc, zakażeniami układu oddechowego oraz nowotworami płuc.

„Niepokojący jest fakt, że zanieczyszczenie powietrza znajduje się nadal na niebezpiecznie wysokim poziomie w wielu częściach świata" – mówi Dr Maria Neira z Departamentu Zdrowia Publicznego oraz Czynników Społeczno-Środowiskowych Zdrowia WHO – „Niewątpliwie, zanieczyszczenie powietrza stanowi w dzisiejszych czasach nie tylko największe zagrożenie środowiskowe dla zdrowia, ale i również najważniejsze wyzwanie dla zdrowia publicznego. Prawdopodobnie jedno z największych wyzwań, z którymi musimy się zmierzyć".

Według zaleceń WHO roczne średnie stężenia PM_2,5 oraz PM₁₀ nie powinny przekraczać odpowiednio 10 μg/m³ oraz 20 μg/m³. W większości miast na świecie dopuszczalne stężenia zanieczyszczeń pyłowych powietrza atmosferycznego są przekroczone nawet kilkukrotnie! Najwyższe stężenia zanieczyszczeń powietrza odnotowuje się we wschodnim regionie basenu Morza Śródziemnego oraz Południowo-Wschodniej Azji z rocznymi średnimi stężeniami często przekraczającymi normy WHO ponad 5-krotnie! Najniższe stężenia drobnego pyłu zawieszonego w powietrzu zaobserwowano w Europie, Ameryce Północnej i Południowej. Stwierdzono, że w krajach europejskich o wysokim dochodzie zanieczyszczenie powietrza przyczynia się do skrócenia przeciętnej długości życia od 2 do 24 miesięcy. Największą liczbę zgonów spowodowanych zanieczyszczeniem powietrza (ponad 90%) rejestruje się w krajach o niskich i średnich dochodach, w tym przede wszystkim w Azji oraz Afryce.

„Zanieczyszczenie powietrza stanowi zagrożenie dla nas wszystkich. Problem w największym stopniu dotyka jednak najbiedniejszych oraz najbardziej zmarginalizowanych osób” - mówi Dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, dyrektor generalny WHO - „Nie możemy zaakceptować faktu, że ponad 3 miliardy ludzi, w tym przede wszystkim kobiety i dzieci, nadal codziennie wdychają śmiertelnie trujący dym pochodzący z pieców w ich domach. Jeżeli nie podejmiemy natychmiastowych działań przeciwdziałających zanieczyszczeniu powietrza, nigdy nie zbliżymy się do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju”.

Jak sytuacja wygląda w Polsce?

W bazie WHO udostępniono dane dotyczące 129 polskich miast. Z danych wynika, że roczne średnie stężenia drobnego pyłu zawieszonego w powietrzu odpowiadające normom ustalonym przez WHO w 2015 r. odnotowano jedynie w 7 miejscowościach, w tym jedynie w 1 miejscowości dla PM_2,5 (Sopot – 10 μg/m³) oraz 6 miejscowościach dla PM₁₀ (Sopot – 14 μg/m³, Gać – 15 μg/m³, Diabła Góra – 17 μg/m³, Gdynia – 19 μg/m³, Tczew – 19 μg/m³ oraz Mrągowo – 20 μg/m³). Najwyższe stężenia drobnego pyłu zawieszonego w powietrzu odnotowano w 3 miejscowościach (Kraków – PM_2,5: 37 μg/m³, PM₁₀: 55 μg/m³, Pszczyna – PM_2,5: 38 μg/m³, PM₁₀: 52 μg/m³ oraz Opoczno – PM_2,5: 41 μg/m³, PM₁₀: 56 μg/m³).

Jak sytuacja przedstawia się w stolicy Polski?

Roczne średnie stężenia PM_2,5 oraz PM₁₀ w 2015 r. wyniosły odpowiednio 22 μg/m³ oraz 31 μg/m³.

Podsumowując, według szacunków WHO ponad 90% populacji świata oddycha zanieczyszczonym powietrzem. Zanieczyszczenie powietrza stanowi jeden z głównych czynników ryzyka wielu chorób cywilizacyjnych, w tym chorób układu krążenia oraz układu oddechowego. Zanieczyszczenie powietrza jest również jedną z podstawowych przyczyn tzw. zgonów przedwczesnych. Wiele krajów podejmuje coraz więcej działań mających na celu ograniczenie negatywnych skutków wynikających z zanieczyszczenia powietrza. Warto pamiętać, że sami również mamy wpływ na jakość powietrza, którym oddychamy. Zadbajmy o powietrze, które nas otacza!

Źródło:

• http://www.who.int/airpollution/en/

• https://edition.cnn.com/2018/05/01/health/air-pollution-cities-who-study/index.html