Immunoterapia ogromną nadzieją dla chorych w walce z rakiem

Pierwsze badania dotyczące tej metody walki z rakiem rozpoczęto jeszcze w XIX wieku. Metoda prowadzenia badań wówczas pozostawiała jednak wiele do życzenia, polegała bowiem na celowym zakażaniu pacjentów szczepami chorobotwórczych bakterii, tak, aby układ odpornościowy chorego zmuszony był do silnej aktywacji w walce z zakażeniem. Po pewnym czasie zrezygnowano z tak ryzykownych eksperymentów, aby w latach 80-tych ubiegłego wieku powrócić do badań nad immunoterapią. Pierwsze leki biologiczne stymulujące układ odpornościowy (tzw. cytokiny) cechowała jednak wysoka toksyczność, a pożądane efekty występowały u stosunkowo niewielkiej liczby pacjentów.

Prawdziwy przełom w dziedzinie immunoterapii nastąpił zaledwie kilka lat temu. Odkryto, iż komórki nowotworowe odpowiedzialne są również za hamowanie reakcji obronnych organizmu, poprzez wpływ na tzw. punkty kontroli odpowiedzi immunologicznej. Odkrycie to rzuciło nowe światło na prowadzone wcześniej badania z zastosowaniem cytokinów – aktywowany przez nie układ odpornościowy z drugiej strony nadal blokowany był przez komórki rakowe. Dopiero ta wiedza umożliwiła badaczom stworzenie leku nowej generacji, który pozwala komórkom odpornościowym zwalczać komórki nowotworowe i blokować ich szkodliwe działanie. Dzięki odpowiedniej ingerencji w układ odpornościowy możliwe jest zwiększanie reakcji obronnych organizmu, tak, aby sam zwalczał on komórki wroga.

Istnieje wiele metod walki z nowotworami, ale żadna z nich, przynajmniej na tym etapie, nie jest metodą doskonałą. Odkrycie immunoterapii w obecnej jej formie stanowi ogromny postęp w onkologii i wyznacza zupełnie nowy kierunek poszukiwań. Immunoterapia jest obecnie jedyną poznaną terapią, która potencjalnie może doprowadzić nawet do całkowitego wyleczenia chorego, również jeśli mowa o zaawansowanych nowotworach złośliwych. Obecnie, dzięki zastosowaniu immunoterapii w terapii czerniaka, ponad połowa pacjentów z zaawansowanym nowotworem przeżywa dwa lata. W przypadku zastosowania u pacjentów w podobnym stadium choroby popularnej chemio- czy radioterapii pacjenci przeżywali niespełna rok.

Co istotne, w zestawieniu z innymi, najczęściej stosowanymi metodami walki z rakiem, immunoterapia ma znaczącą przewagę jeżeli mowa o skutkach ubocznych. W przypadku immunoterapii skutki uboczne charakterystyczne dla chemio- czy radioterapii praktycznie nie występują. Komórki odpornościowe są bowiem wycelowane w komórki nowotworowe, nie siejąc przy tym spustoszenia w organizmie chorego. Co więcej, niekiedy po odbytej immunoterapii układ odpornościowy potrafi na tyle dobrze zapamiętywać oraz identyfikować komórki rakowe, że w razie ewentualnych nawrotów choroby sam przystępuje do walki z rozpoznanym wcześniej wrogiem.

Obecnie w Polsce nie możemy mówić o powszechnym dostępie chorych do immunoterapii. NFZ refunduje leczenie tą metodą pacjentom z zaawansowanym czerniakiem, wyłącznie po przebyciu przez nich wszystkich innych, ogólnodostępnych terapii. Sytuacja ma jednak ulec zmianie, m.in. za sprawą powstania w Polsce Europejskiego Centrum Immunoterapii Nowotworów, którego otwarcie planowane jest na koniec 2020 r. Powstający ośrodek ma również umożliwić przeprowadzanie zaawansowanych badań klinicznych w naszym kraju i docelowo leczyć nawet 15 tys. pacjentów rocznie.