Astma oskrzelowa

Objawami klinicznymi astmy są nawracające epizody świszczącego oddechu, duszności, trudności zwłaszcza z wydychaniem powietrza, uczucia uścisku w klatce piersiowej. Napady astmy u wielu chorych występują szczególnie w nocy i nad ranem, skutkując niekiedy bezsennością i uczuciem zmęczenia w ciągu dnia. Skurcze oskrzeli w zależności od zaostrzenia choroby mogą pojawiać się z różną częstotliwością. U niektórych pacjentów występują kilka razy w ciągu dnia lub miesiąca. U innych są dużo rzadsze.

Szacuje się, że na astmę oskrzelową choruje obecnie około 300 milionów ludzi. Według statystyk, z powodu choroby umiera około 180 tysięcy osób rocznie. W ostatnich latach obserwujemy stały wzrost zachorowań na choroby alergiczne, w tym również astmę. Zależność tę wiąże się z rozwojem miejskich aglomeracji i znacznym wzrostem zanieczyszczenia powietrza (między innymi tlenkiem azotu i dwutlenkiem siarki).

Skąd się bierze astma oskrzelowa?

Skłonność do choroby może mieć podłoże genetyczne, jednak prawdopodobieństwo zachorowania zwiększa się pod wpływem działania kilku istotnych czynników zewnętrznych. Napadom astmy oskrzelowej sprzyjają:

• Alergeny (takie jak kurz, pyłki, roztocza, pleśń, sierść zwierząt)

• Dym tytoniowy

• Infekcje układu oddechowego

• Kontakt z toksycznymi substancjami chemicznymi

• Zanieczyszczenie powietrza

• Wysiłek fizyczny

• Stres

• Niektóre leki

• Niektóre dodatki do żywności

Jak rozpoznać astmę?

Już sam rzetelnie przeprowadzony wywiad może skłonić lekarza do wydania trafnej diagnozy.

W celu zdiagnozowania astmy oskrzelowej metodą kliniczną stosuje się badanie spirometryczne z tak zwaną próbą rozkurczową. Oznacza to, że spirometrię przeprowadza się dwa razy w odstępnie 10-20 minut. Przed drugim etapem badania pacjentowi podaje się lek rozkurczający oskrzela (standardowo β2-mimetyk o krótkim okresie działania). Astmę stwierdza się wówczas, gdy po drugiej spirometrii, przeprowadzonej pod wpływem leku rozkurczowego, światło oskrzeli się rozszerza.

Dodatkowo w celu zdiagnozowania choroby można przeprowadzić badanie eozynofilów we krwi obwodowej lub plwocinie, rentgen klatki piersiowej, badanie poziomu IgE lub test nadaktywności oskrzeli.

Jak leczyć astmę?

Najistotniejszym elementem skutecznego leczenia astmy oskrzelowej jest wytworzenie długotrwałej relacji partnerskiej pomiędzy pacjentem a lekarzem pulmonologiem, alergologiem lub lekarzem pierwszego kontaktu. Chory powinien zostać wyedukowany w zakresie przyczyn powstawania napadów duszności. Musi również nauczyć się, jak dobierać dawki leków w zależności od poziomu zaostrzenia choroby. Astma może mieć przebieg epizodyczny lub przewlekły (lekki, umiarkowany, ciężki lub zaostrzony). Rodzaj i dawkowanie leków dobiera się w zależności od klasyfikacji choroby.



W leczeniu astmy oskrzelowej stosuje się dwie główne grupy leków: rozkurczające oskrzela i o działaniu przeciwzapalnym (należą do nich glikokortykosteroidy oraz leki antyleukotrienowe). W przebiegu ciężkiej astmy alergicznej – poza powyższymi można włączyć lek zawierający przeciwciała anty-IgE. Metodą stosowaną w przypadku odpowiednio dobranych pacjentów jest również immunoterapia.



Wyróżnia się dwa typy terapii w leczeniu astmy oskrzelowej. Pierwsza, zwana po angielsku step-down, polega na rozpoczęciu kuracji od wyższych dawek, a po uzyskaniu poprawy zmniejszenia dawki. Druga, nazywana step-up, polega na ruchu w kierunku odwrotnym – jeśli u pacjenta nie obserwuje się poprawy, dawki przepisywanych leków zostają zwiększone.



Najpowszechniejszą metodą aplikacji leków przeciwastmatycznych są preparaty wziewne. Możliwe jest również podawanie leków doustnie, dożylnie lub domięśniowo.

Czy z astmą da się normalnie żyć?

Nie tylko da się, ale nawet ma się szanse na sukcesy w sporcie. Świadczyły o tym znakomite wyniki Roberta Korzeniowskiego, Otylii Jędrzejczak czy Davida Beckhama, którzy od lat zmagają się z chorobą. Sporo emocji wzbudza w tej chwili astma, na którą choruje znaczna część norweskich reprezentantów sportów zimowych – tamtejsza kadra zabrała na przykład na ostatnie Igrzyska w Pjongczangu ponad 6000 dawek medykamentów na astmę. To dziesięć razy więcej niż kadra szwedzka czy fińska.



W Polsce mamy dostęp do najnowocześniejszych leków na astmę, stosowanych na całym świecie. Są szeroko refundowane i dostępne dla wszystkich pacjentów.



Aby unikać zaostrzenia choroby należy dbać o to, by mieć jak najrzadszy kontakt z czynnikami przyczyniającymi się do napadów duszności. Nawet ci z pacjentów, u których do napadowych skurczów oskrzeli dochodzi rzadko, bez względu na okoliczności powinni zawsze mieć przy sobie zapisany przez lekarza inhalator rozszerzający oskrzela.

Źródło:

R. Chazan (red.), Pneumologia, Bielsko Biała 2011

G. Durska, Jakie leki stosuje się w leczeniu astmy?, https://astma.mp.pl/lista/99752,jakie-leki-stosuje-sie-w-leczeniu-astmy

F. Mejza, Próba rozkurczowa (próba odwracalności obturacji), https://astma.mp.pl/badania/45982,proba-rozkurczowa-proba-odwracalnosci-obturacji

Prof. Czarnobilska mówi, co smog robi ze zdrowiem i radzi, jak się chronić, https://smoglab.pl/prof-czarnobilska-mowi-co-smog-robi-ze-zdrowiem-i-radzi-jak-sie-chronic/

What is asthma?, World Health Organization, http://www.who.int/respiratory/asthma/en/