Życie na krawędzi, czyli prawdziwa historia o dopalaczach

Cząstka Boga Rama… Sztywny Misza… Mocarz… Pogromca duchów… Kadzidełka… Oto lista przykładowych produktów zawierających nowe substancje psychoaktywne, zwane również narkotykami projektowanymi lub dopalaczami. Co pewien czas (niestety w ostatnich latach coraz częściej) w mediach pojawiają się doniesienia o kolejnych zatruciach dopalaczami. Niepokoi fakt, że dopalacze cieszą się dużą popularnością szczególnie wśród osób młodych, które błędnie sądzą, że dopalacze działają słabiej niż narkotyki, tym samym, są bezpieczniejsze i nie można się od nich uzależnić. Jedynie w tym tygodniu odnotowano ponad 20 ciężkich zatruć niebezpiecznymi substancjami wymagających leczenia na oddziale intensywnej opieki medycznej. To jednak nie koniec! Lista osób wydłuża się. Przypadków zatruć przybywa. Niestety odnotowano również przypadek śmiertelny.

Według definicji Europejskiego Centrum Monitorowania Narkotyków i Narkomanii (ang. European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction, EMCDDA) „nowa substancja psychoaktywna to nowy narkotyk lub związek psychotropowy, w formie czystej lub w postaci produktu, który nie jest kontrolowany przez konwencje Narodów Zjednoczonych dotyczące leków/związków psychoaktywnych, a który może wywołać szkody zdrowotne porównywalne do tych, które są skutkiem zażywania substancji wymienionych w przywołanych konwencjach”. Z Europejskiego raportu narkotykowego wynika, że na liście EMCDDA do końca 2016 r. znalazło się ponad 620 nowych substancji psychoaktywnych! Dopalacze to niejednorodna grupa środków psychoaktywnych pochodzenia naturalnego, półsyntetycznego oraz syntetycznego oferowanych w postaci m.in. tabletek, kapsułek, proszku lub suszu. Dopalacze, wpływając na ośrodkowy układ nerwowy, wykazują działanie podobne do środków narkotycznych. Skład dopalaczy może różnić się od składu deklarowanego przez producenta, zarówno pod względem jakości oraz ilości, tym samym, skutki przyjęcia danego produktu są trudne do przewidzenia. Do charakterystycznych objawów występujących po zażyciu dopalaczy należą m.in. silne pobudzenie, urojenia, halucynacje wzrokowe i słuchowe, gwałtowna zmienność nastroju, ataki agresji, zaburzenia koordynacji ruchowej, wymioty, drgawki, zaburzenia świadomości oraz krwawienie z nosa. W skrajnych przypadkach może dojść do zgonu.

Począwszy od 2008 r., kiedy otworzono pierwszy sklep z dopalaczami w Polsce, systematycznie rośnie liczba ich użytkowników, jak i również zatruć wynikających ze stosowania dopalaczy. Pomimo wdrożenia działań prawnych polegających m.in. na przypisaniu nowych substancji psychoaktywnych do wykazu substancji odurzających i psychotropowych objętych Ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. z 2017 r. poz. 783, 1458, 2439, z 2018 r. poz. 650) oraz zamykaniu sklepów stacjonarnych oferujących sprzedaż dopalaczy, problem nie zniknął. Nowe substancje psychoaktywne są dalej sprzedawane w sklepach stacjonarnych lub internetowych jako środki o innym przeznaczeniu, np. amulety ochronne, środki czystości czy tabletki RC. Produkty są reklamowane jako tzw. produkty kolekcjonerskie. Producenci podkreślają, że produkty m.in. poprawiają samopoczucie oraz umożliwiają lepszy odbiór bodźców z otoczenia. Najczęściej wykrywanymi substancjami psychoaktywnymi w dopalaczach zabezpieczanych przez inspektorów Państwowej Inspekcji Sanitarnej są: 3-CMC (1-(3-chlorophenyl)-2-(methylamino)-1-propanone), powodujący m.in. zaburzenia rytmu serca, halucynacje oraz podwyższenie temperatury ciała, MDMB-CHMICA (N-[[1-(cyclohexylmethyl)-1H-indol-3-yl]carbonyl]-3-methyl-L-valine, methyl ester), wywołujący m.in. uszkodzenie nerek, zaburzenia oddychania oraz krążenia, HEX-EN (2-(ethylamino)-1-phenylhexan-1-one), prowadzący m.in. do halucynacji, zaburzeń rytmu serca oraz niewydolności oddechowej, 4-CEC (1-(4-chlorophenyl)-2-(ethylamino)propan-1-one), skutkujący m.in. skurczami mięśni, atakami paniki oraz zaburzeniami rytmu serca oraz 4-CMC (1-(4-chlorophenyl)-2-(methylamine)-1-propanone), przyczyniający się m.in. do ataków paniki, hipertermii oraz depresji.

Leczenie zatruć dopalaczami jest utrudnione ze względu na niejednorodny skład chemiczny tych związków. Często dopalacze zawierają nowe, nie do końca poznane substancje. Ponadto, dopalacze mogą być zanieczyszczone. Często użytkownicy dopalaczy jednocześnie spożywają alkohol, przyjmują kolejne substancje psychoaktywne lub leki, co nasila działanie dopalaczy. Leczenie polega na leczeniu objawowym. Często pacjenci wymagają pobytu na oddziale intensywnej opieki medycznej. Stosowanie dopalaczy może również prowadzić do uzależnienia, wymagającego podjęcia leczenia w specjalistycznych placówkach.

Dopalacze stanowią narastający problem dla zdrowia publicznego. Nowe substancje psychoaktywne stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia psychicznego i fizycznego jednostki, a nawet jej życia. Tym samym, istnieje konieczność m.in. intensyfikacji działań kontrolnych prowadzonych przez Państwową Inspekcję Sanitarną oraz nasilenia działań edukacyjnych zwracających uwagę na konsekwencje zdrowotne i prawne stosowania dopalaczy.

Czy pamiętacie słynny teledysk rapera GISu przestrzegający przed stosowaniem dopalaczy? Zapraszamy do obejrzenia materiału:







Zapraszamy również do szczegółowego zapoznania się z materiałami dotyczącymi dopalaczy opracowanymi przez Główny Inspektorat Sanitarny: https://gis.gov.pl/dopalacze/

Źródło:

• https://gis.gov.pl/dopalacze/

• https://gis.gov.pl/wp-content/uploads/2018/06/europejski_raport_narkotykowy_2017.pdf

• http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20051791485

• https://www.mp.pl/poz/psychiatria/uzaleznienia/137844,dopalacze-informacje-ogolne

• https://www.mp.pl/poz/psychiatria/przypadki/127183,zatrucia-dopalaczami