Żółta gorączka w pigułce

Informacje ogólne

Żółta gorączka to ostra wirusowa choroba zakaźna przenoszona przez zakażone komary. Żółta gorączka należy do tzw. grupy gorączek krwotocznych. Śmiertelność (w fazie krwotocznej) sięga 50%.

Epidemiologia

Zachorowania na żółtą gorączkę występują endemicznie na tropikalnych obszarach Afryki (34 krajów), Ameryki Środkowej oraz Ameryki Południowej (13 krajów). Według szacunków pod koniec XX w. corocznie rejestrowano 200 000 przypadków żółtej gorączki i 30 000 przypadków śmiertelnych. Przypadki żółtej gorączki wykrywane w innych regionach są zawlekane z terenów endemicznych.

Czynnik etiologiczny

Żółtą gorączkę wywołuje flawiwirus należący do rodziny Flaviviridae (wirus RNA). Wyróżniamy co najmniej 7 genotypów wirusa. Rezerwuarem wirusa jest zakażony człowiek oraz zwierzęta (małpy). Choroba jest przenoszona przez komary, w tym komary z rodzaju Haemagogus (Ameryka Południowa) oraz Aedes, w tym przede wszystkim Aedes aegypti (Afryka).

Obraz kliniczny

Okres wylęgania żółtej gorączki trwa od 3 do 6 dni. Żółta gorączka może przebiegać bezobjawowo lub objawowo. Objawy żółtej gorączki występują fazowo. W pierwszej fazie, trwającej 3-4 dni, występują m.in.: gorączka, dreszcze, silny ból głowy, ból pleców, bóle mięśni, nudności i osłabienie. Po okresie remisji, trwającej 1-2 dni, pojawiają się objawy drugiej fazy (ok. 15% przypadków), w tym nasilone objawy z pierwszej fazy oraz żółtaczka, krwawe wymioty, krwawienie z nosa, dziąseł, krwawienie do narządów wewnętrznych. W późnym stadium choroby mogą pojawić się m.in.: wstrząs, niewydolność nerek, zaburzenia rytmu serca, śpiączka oraz wtórne zakażenia bakteryjne. U około połowy pacjentów z krwotoczną postacią choroby nastąpi zgon w ciągu 7-10 dni. Zachorowanie skutkuje nabyciem odporności na całe życie. Zakaźność utrzymuje się przez kilka dni.

Diagnostyka

Materiał do badań stanowi krew, płyn mózgowo-rdzeniowy oraz materiał tkankowy. W diagnostyce żółtej gorączki wykorzystuje się następujące metody badawcze: badania serologiczne (wykrycie antygenu, przeciwciał IgM i IgG), badania molekularne (izolacja wirusa) oraz badania histopatologiczne (stwierdzenie typowych zmian w badaniu post mortem).

Leczenie

W przypadku żółtej gorączki nie stosuje się leczenia swoistego. Leczenie polega wyłącznie na leczeniu objawowym. Dotychczas nie opracowano leków zwalczających wirusa żółtej gorączki.

Zapobieganie

Wśród metod zapobiegania żółtej gorączce należy wymienić: zwalczanie komarów, w tym przede wszystkim larw, zabezpieczanie się przed ukłuciami komarów, w tym m.in. poprzez stosowanie odzieży ochronnej, repelentów oraz szczepienie. W składzie szczepionki przeciw żółtej gorączce znajdują się atenuowane (żywe, osłabione) cząstki wirusa. Skuteczność szczepionki ocenia się na 99%. W wyniku szczepienia uzyskuje się długoletnią odporność (ok. 10 lat). Wykonanie szczepienia jest zalecane osobom nieszczepionym wyjeżdzającym do krajów endemicznego występowania żółtej gorączki. W niektórych krajach wprowadzono obowiązek wykonania szczepienia przeciw żółtej gorączce dla wszystkich podróżujących przekraczających granicę.

Źródła:

• Baumann-Popczyk A., Sadkowska-Todys M., Zieliński A. Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka. Alfa Medica Press, 2014, str. 632-635.

• http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs100/en/

• https://ecdc.europa.eu/en/yellow-fever

• http://szczepienia.pzh.gov.pl/szczepionki/zolta-goraczka/

• https://gis.gov.pl/images/pso_2018_r_.pdf

• https://www.gatesnotes.com/Health/Most-Lethal-Animal-Mosquito-Week