WZW C w pigułce

Informacje ogólne

Wirusowe zapalenia wątroby typu C to choroba zakaźna, przebiegająca zarówno w formie ostrej oraz przewlekłej, wywoływana przez wirus zapalenia wątroby typu C (HCV). Wzw C często potocznie określa się mianem „żółtaczki wszczepiennej”.

Epidemiologia

Zachorowania na wzw C występują na całym świecie. Szacuje się, że na świecie liczba osób z przewlekłym wzw C sięga 71 mln. Corocznie notuje się ok. 399 000 zgonów z powodu wzw C. Odsetki osób zakażonych różnią się w poszczególnych krajach, poczynając od wartości poniżej 1% (np. Australia, Kanada, Europa Północna), 1% (pozostała część Europy, Stany Zjednoczone) do ponad 2% (np. Afryka, Ameryka Łacińska, Azja Południowo-Wschodnia). Najwyższe rozpowszechnienie obserwuje się w Egipcie. W Polsce rozpowszechnienie zakażeń HCV szacuje się na 0,6% (200 000 osób). Corocznie rejestruje się kilka tysięcy przypadków wzw C.

Czynnik etiologiczny

Wzw C wywołuje wirus zapalenia wątroby typu C należący do rodziny Flaviviridae. Wyróżniamy 6 genotypów HCV (1-6). Rezerwuarem wirusa jest zakażony człowiek. Zakażenie szerzy się przede wszystkim drogą naruszenia ciągłości tkanek w trakcie zabiegów medycznych (np. przetoczenie skażonej krwi lub preparatów krwiopochodnych, przeprowadzenie zabiegu niesterylnym, skażonym HCV sprzętem) oraz niemedycznych (np. tatuowanie). Do zakażenia może również dojść w trakcie przyjmowania środków odurzających, szczególnie w formie dożylnej, w drodze kontaktów seksualnych, szczególnie homoseksualnych, w kontaktach domowych oraz wertykalnie (z matki na dziecko).

Obraz kliniczny

Okres wylęgania HCV trwa od 1 do 5 miesięcy, zazwyczaj 7-8 tygodni. Ostre wzw C może przebiegać bezobjawowo lub skąpoobjawowo, w tym m.in. z towarzyszącymi objawami dyspeptycznymi oraz grypopodobnymi. Występują m.in. gorączka, bóle mięśniowo-stawowe, osłabienie, żółtaczka oraz wzrost aktywności enzymów wątrobowych. U niewielkiego odsetka chorych występuje tzw. galopujące zapalenie wątroby, które może prowadzić do zgonu. Zazwyczaj ostre wzw C ustępuje bez konieczności podjęcia leczenia. W przypadku 70-85% osób rozwinie się przewlekłe wzw C. Nieleczone wzw C po wielu latach (10-20 lat) może prowadzić do wystąpienia marskości wątroby oraz pierwotnego raka wątroby. Zakaźność może utrzymywać się przez lata.

Diagnostyka

Materiał do badań stanowi krew. W diagnostyce wzw C wykorzystuje się następujące metody badawcze: badania serologiczne (wykrycie obecności przeciwciał anty-HCV) oraz badania molekularne (izolacja wirusa RNA HCV). W niektórych krajach, np. Stanach Zjednoczonych są również dostępne szybkie testy diagnostyczne z krwi żylnej oraz przesączu z jamy ustnej (wynik badania jest odczytywany po ok. 20 minutach).

Leczenie

W przypadku ostrego wzw C stosuje się monoterapię interferonem pegylowanym alfa lub terapię bezinterferonową. Leczenie przewlekłego wzw C jest uzależnione m.in. od genotypu wirusa. Terapia opiera się na stosowaniu interferonu pegylowanego alfa, rybawiryny oraz leków o bezpośrednim działaniu przeciwwirusowym, np. asunaprewir, sofosbuwir i ombitaswir (ang. direct acting antivirals, DAAs). Całkowita eliminacja wirusa jest możliwa. Leczenie ma na celu spowolnienie progresji zmian zapalnych w wątrobie i zapobieżenie ich odległym następstwom.

Zapobieganie

Wśród metod zapobiegania zakażeniu wirusem HCV należy wymienić: wprowadzenie obowiązkowych badań w kierunku zakażenia HCV dla kandydatów na dawców i dawców krwi (osoby zakażone HCV i podejrzane o zakażenie HCV nie mogą być dawcami krwi, tkanek i narządów), utrzymanie odpowiedniego stanu sanitarno-higienicznego w placówkach ochrony zdrowia, stosowanie sprzętu jednorazowego użytku, sterylizację sprzętu wielokrotnego użytku oraz leczenie osób zakażonych HCV. Dotychczas nie opracowano szczepionki przeciw wzw C.



Ciekawostka: W latach 2012-2016 Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny realizował Projekt „Zapobieganie zakażeniom HCV”, współfinansowany przez Szwajcarię w ramach szwajcarskiego programu współpracy z nowymi krajami członkowskimi Unii Europejskiej oraz Ministra Zdrowia. Założeniem Projektu było m.in. opracowanie długofalowej strategii przeciwdziałania zakażeniom HCV i zwalczania wzw C w Polsce. Projekt umożliwił m.in. określenie rozpowszechnienia zakażeń HCV w populacji ogólnej. Zachęcamy do szczegółowego zapoznania się z założeniami i wynikami Projektu: http://www.hcv.pzh.gov.pl/

Źródła:

• Baumann-Popczyk A., Sadkowska-Todys M., Zieliński A. Choroby zakaźne i pasożytnicze - epidemiologia i profilaktyka. Alfa Medica Press, 2014, str. 470-476.

• http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs164/en/

• https://ecdc.europa.eu/en/hepatitis-c