Wojna sztucznym tłuszczom trans wypowiedziana!

Tłuszcze znajdujące się w naszej diecie mogą być pochodzenia naturalnego, w tym zwierzęcego i roślinnego oraz przemysłowego. Zapotrzebowanie na spożycie tłuszczu różni się w zależności m.in. od wieku, płci oraz poziomu aktywności fizycznej. Warto zaznaczyć, że zarówno nadmiar (m.in. zwiększenie ryzyka wystąpienia nadwagi lub otyłości oraz chorób przewlekłych, np. cukrzycy typu 2), jak i niedobór (np. niedobór witamin rozpuszczalnych w tłuszczu) tłuszczy mogą prowadzić do problemów zdrowotnych. Oczywiście tłuszcz tłuszczowi nierówny. Zaleca się przede wszystkim spożywanie tzw. tłuszczy wielonienasyconych. Wiele produktów zawiera jednak niebezpieczne dla zdrowia izomery trans kwasów tłuszczowych (ang. trans fatty acids, TFA) pochodzenia przemysłowego, które są w rzeczywistości produktem ubocznym procesów uwodornienia (utwardzania) olejów roślinnych i rybnych. Nie zaleca się wybierania produktów zawierających tłuszcz częściowo utwardzony. Biorąc jednak pod uwagę różnorodność i powszechność produktów zawierających w swoim składzie tłuszcze trans nie jest to zadanie proste. Spotykamy się z nimi na co dzień. Tłuszcze trans znajdują się m.in. w margarynie, wyrobach cukierniczych, daniach typu fast food oraz instant. WHO ma na to radę! Niezdrowy problem powinien zostać rozwiązany w ciągu najbliższych 5 lat.

WHO opracowało tzw. plan REPLACE, który zakłada wyeliminowanie izomerów trans kwasów tłuszczowych pochodzenia przemysłowego z żywności do 2023 r. Plan zawiera listę założeń i wskazówek dotyczących możliwych sposobów wykluczenia sztucznych tłuszczy trans z żywności. WHO zakłada eliminację stosowania sztucznych tłuszczy trans na całym świecie. Inicjatywa WHO jest uzasadniona ze względów epidemiologicznych. W wielu badaniach stwierdzono, że stosowanie tłuszczy trans wiąże się ze wzrostem stężenia frakcji cholesterolu LDL, zwanego złym cholesterolem oraz zwiększoną zachorowalnością i umieralnością m.in. na choroby układu krążenia. Stosowanie tłuszczy trans jest również związane ze zwiększonym spożyciem sodu i cukru, których nadmiar w organizmie może prowadzić m.in. do cukrzycy typu 2 oraz choroby Alzheimera. WHO szacuje, że spożywanie żywności zawierającej tłuszcze trans prowadzi do ponad pół miliona zgonów rocznie z powodu chorób układu krążenia. WHO wskazuje, że problem jest szczególnie nasilony w krajach Azji Południowej, Ameryki Łacińskiej oraz Afryki Południowej. W niektórych krajach podjęto odpowiednie działania zaradcze polegające na wprowadzeniu przepisów prawnych zakazujących stosowania tłuszczy trans w żywności, np. w Meksyku, Stanach Zjednoczonych oraz Danii. Dania była pierwszym krajem, w którym wprowadzono przepisy regulujące zawartość tłuszczy trans w żywności. Szacuje się, że już w ciągu trzech lat od wprowadzenia odpowiednich przepisów udało się ograniczyć umieralność z powodu chorób układu krążenia wśród Duńczyków do średnio 14.2 na 100 000 osób rocznie. REPLACE zakłada pakiet 6 podstawowych działań, w tym rozpoznanie źródeł tłuszczy trans (ang. review, RE), promocję stosowania zdrowszych alternatyw dla tłuszczy trans (ang. promote, P), wprowadzenie odpowiednich przepisów prawnych zakazujących stosowania tłuszczy trans (ang. legislate, L), ocenę i monitorowanie zmian zachodzących w spożyciu tłuszczy trans (ang. assess, A), podnoszenie świadomości na temat problemu (ang. create, C) oraz egzekwowanie wprowadzonego prawa (ang.enforce, E). Producenci żywności stosują tłuszcze trans przede wszystkim ze względu na ich dłuższą przydatność do spożycia. Warto podkreślić, że tłuszcze trans można łatwo zastąpić innymi zdrowymi tłuszczami, bez zmian w zakresie smaku czy kosztów.

Podsumowując, choroby układu krążenia stanowią najczęstszą przyczynę zgonów na świecie. Plan WHO, zwany planem REPLACE, jest jednym ze strategicznych planów działania WHO na lata 2019-2023. Plan może w istotny sposób przyczynić się do redukcji zachorowalności i umieralności z powodu chorób układu krążenia i wielu innych chorób cywilizacyjnych związanych z dietą. Plan REPLACE może uratować miliony żyć na świecie! WHO może jedynie rekomendować wprowadzenie zmian w zakresie stosowania tłuszczy trans pochodzenia przemysłowego w żywności. Nie jest w stanie egzekwować czy odpowiednie przepisy zostały wdrożone w poszczególnych krajach czy też nie. Decyzja należy wyłącznie do rządów krajów. Wierzymy, że dobra zmiana zostanie przeprowadzona również u nas. Choroby układu krążenia są również wiodącą przyczyną zgonów w naszym kraju.

Ciekawostka: Czy wiesz, że organizm dorosłego człowieka zawiera od kilku do kilkunastu kilogramów tłuszczu zapasowego (średnio 12 kg, co przekłada się na ok. 110 000 kcal), co pozwala na przetrwanie ok. 3 miesięcy bez pokarmu stałego?

Źródło:

• http://www.who.int/news-room/detail/14-05-2018-who-plan-to-eliminate-industrially-produced-trans-fatty-acids-from-global-food-supply

• https://edition.cnn.com/2018/05/14/health/trans-fats-who-2023-intl-bn/index.html