Sen receptą na zaburzenia pamięci krótkotrwałej?

Eksperci określają zalecaną długość snu dla poszczególnych grup wiekowych, poczynając od 14-17 godzin na dobę dla noworodków i niemowląt do 3 m.ż., przez 7-9 godzin na dobę dla osób w wieku 18-65 lat do 7-8 godzin na dobę dla osób powyżej 65 r.ż. Sen jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania. Zarówno niedostateczny, jak i nadmierny czas poświęcany na sen może niekorzystnie wpływać na stan naszego zdrowia. Wykazano zależność pomiędzy nieodpowiednim czasem snu a zwiększonym ryzykiem zachorowania m.in. na cukrzycę, nadciśnienie tętnicze oraz depresję, a nawet ryzykiem wystąpienia zgonu. Warto również podkreślić, że nie tylko czas, ale i również jakość snu odgrywają ważną rolę. Biorąc pod uwagę wpływ snu na stan zdrowia człowieka, sen od dekad znajduje się w centrum zainteresowania badaczy będąc częstym przedmiotem badań naukowych. Przedstawiamy wyniki nowego badania wskazującego na powiązanie pomiędzy ilością snu a wydajnością pamięci roboczej (rodzaj pamięci krótkotrwałej, polegającej na czasowym przechowywaniu i przetwarzaniu informacji do określonych celów).

Naukowcy z Uniwersytetu Uppsala w Szwecji zajmujący się tzw. medycyną snu przeprowadzili badanie, którego celem było określenie zależności pomiędzy ilością snu a wydajnością pamięci roboczej. Do badania włączono 24 (12K/12M) studentów, u których wykluczono obecność jakichkolwiek jednostek chorobowych mogących wpływać na zaburzenia snu. Każdy z uczestników badania uczestniczył w dwóch sesjach w odstępie 1 tygodnia. Podczas jednej z sesji nie przerywano snu osoby badanej (22.30-06.30), podczas drugiej sesji natomiast uczestnik badania był całkowicie pozbawiany snu. Następnie każdy z uczestników badania w godzinach porannych (ok. 8:10) był poddawany zadaniu mającemu na celu określić wydajność pamięci roboczej. W pierwszej fazie uczestnikom badania odtwarzano słowa w języku rosyjskim (żaden z uczestników badania nie znał języka rosyjskiego, tym samym wykluczono możliwość zakłócenia wyników badania). Następnie wyświetlano kody składające się z 8 cyfr (16 prób). Kod był wyświetlany w warunkach całkowitej ciszy lub w trakcie odtwarzania słów z pierwszej fazy. Uczestnicy byli następnie proszeni o odtworzenie kodów. Po zakończeniu badania studentów poproszono o subiektywną ocenę poprawności wykonania zadania.

Wyniki badania wskazują na różnice w zakresie wpływu braku snu na wydajność pamięci roboczej w grupie kobiet i mężczyzn. Kobiety zapamiętywały mniej cyfr po bezsennej nocy, podczas gdy w grupie mężczyzn nie obserwowano spadku wydajności pamięci roboczej związanej z brakiem snu. Ponadto, biorąc pod uwagę subiektywną ocenę poprawności wykonanego zadania wykazano, że kobiety nie były świadome spadku wydajności pamięci roboczej. Tym samym, badanie sugeruje, że kobiety są szczególnie narażone na negatywne konsekwencje związane z brakiem snu.

Autorzy wskazują na pewne ograniczenia badania, tj. nie weryfikowano czy podobne różnice w zakresie wpływu braku snu na wydajność pamięci roboczej obserwowane w godzinach porannych wystąpiłyby również o innych porach dnia. Ponadto, wyniki badania wskazują jedynie na spadek wydajności pamięci roboczej w grupie kobiet. Należałoby również sprawdzić czy brak snu będzie oddziaływać negatywnie na inne aspekty ich funkcjonowania, np. wydajność intelektualną czy fizyczną.

Podsumowując, pamięć robocza jest kluczowa dla właściwości poznawczych i prawidłowego codziennego funkcjonowania człowieka. Spadek wydajności pamięci roboczej spowodowany brakiem snu, szczególnie nieuświadomiony, stwarza ryzyko nie tylko dla zdrowia i życia jednostki, ale i również innych osób, np. udowodniono, że osoby pozbawione snu są bardziej podatne za zaśnięcie w trakcie prowadzenia samochodu stwarzając tym samym ryzyko wypadku w ruchu drogowym.

Sen z pewnością nie będzie receptą na każdą z naszych dolegliwości. Odpowiednio długi i jakościowo dobry sen bez wątpienia jednak może nas uchronić przed wieloma negatywnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Prosta rada – starajmy się zadbać o zdrowy sen!

Ciekawostka: Sen jest procesem złożonym regulowanym przez homeostatyczne zapotrzebowanie na sen oraz rytm okołodobowy. W 2017 r. nagrodę Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii przyznano Amerykańskim naukowcom (Jeffrey C. Hall, Michael Rosbash i Michael W. Yong) za odkrycie mechanizmów molekularnych kontrolujących rytm okołodobowy. Wyniki ich badań będą podstawą do kolejnych badań naukowych, które umożliwią dokładniejsze poznanie zasad rządzących rytmem okołodobowym człowieka, w tym m.in. naszym snem.

Źródła:

• Rångtell F.H., Karamchedu S., Andersson P. et al. A single night of sleep loss impairs objective but not subjective working memory performance in a sex-dependent manner. J Sleep Res. 2018 Jan 31.

• https://www.sciencedaily.com/releases/2018/01/180131110340.htm

• https://www.nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/2017/press.html