Rak czy nowotwór? Spór o definicję

Nowotwór to nieprawidłowa tkanka, będąca rozrostem. Rozwija się z tkanek naszego organizmu, ale staje się obcą i nietypową w wyniku niekontrolowanego wzrostu, podziału komórek, różnicowania, zmian w aparacie genetycznym przekazywanym kolejnym pokoleniom. W warunkach naturalnych jest to proces nieodwracalny i stale postępujący. Główną przyczyną są mutacje białek protoonkogenów oraz antyonkogenów, biorących udział w cyklu komórkowym. Protoonkogeny to białka obecne w naszym organizmie, które są potencjalnie zdolne do wyzwolenia transformacji nowotworowej. W wyniku mutacji stają się onkogenami – genami nowotworów. Antyonkogeny fizjologicznie hamują poszczególne etapy wzrostu komórek. Ich dezaktywacja pozwala na niekontrolowany wzrost i podziały. Powstają tylko w komórkach, które mają zdolność do rozmnażania, dlatego nie powstają w komórkach serca czy neuronach. Komórki nowotworowe charakteryzują się również zaburzonym procesem apoptozy, czyli naturalnym, zaplanowanym procesie śmierci komórki (kiedy jest już stara, zniszczona, niewydajna itd.). Niestety, ale bardzo dobrze rozwinięty jest również proces angiogenezy, czyli tworzenia naczyń krwionośnych. To sprawia, że do komórki nowotworowej docierają składniki odżywcze, które stymulują i pozwalają na rozwój i dalsze namnażanie.

Nowotwory możemy podzielić na łagodne, złośliwe i miejscowo złośliwe

Łagodne swoją budową bardzo przypominają komórki macierzyste z których się wywodzą, nie stwierdza się atypii ani zróżnicowania w składzie organelli. Najważniejszą informacją dla pacjenta jest brak wznowy i przerzutów. Rosną powoli, często z wieloletnimi przerwami. Bardzo rzadko złośliwieją. Często otoczone są torebką. Przykładami nowotworów powstających z tkanki nabłonkowej jest brodawczak, z tkanki gruczołowej jest gruczolak, z tkanki tłuszczowej jest tłuszczak, z naczyń krwionośnych jest naczyniak itd.

Nowotwory złośliwe są mniej dojrzałe niż tkanka macierzysta. Cechują się całkowitą atypią, odmienną budową, zaburzoną dojrzałością morfologiczną i czynnościową, ale niestety z zachowaną zdolnością do proliferacji. Mają zdolność do rozprzestrzeniania się, przez rozrost i naciekanie miejscowe – kiedy tkanka nowotworowa zachowuje kontakt z guzem pierwotnym oraz przez przerzuty – kiedy brak jest kontaktu z guzem pierwotnym. Przerzuty związane z rozsiewem drogą naczyń krwionośnych mogą powstać w każdym miejscu organizmu, najczęściej w płucach, wątrobie i kościach. Najczęściej są to guzy lite, naciekające podłoże o niewyraźnej granicy, często nieotorbione. Rosną bardzo szybko, nieprzerwanie. Często mają szkodliwe działanie na otaczające tkanki w wyniku ucisku, niszczenia okolicznych narządów, krwawienia, zakażenia, wydzielania hormonów itd.

W zależności z jakiej tkanki wywodzi się nowotwór złośliwy dzielimy je na:

• RAK – czyli, nowotwór złośliwy rozwijający się z komórek nabłonka. I tak każdy rak jest nowotworem złośliwym, ale nie każdy nowotwór złośliwy to rak. Przykładem może być rak płaskonabłonkowy kolczystokomórkowy, rak urotelialny, rak gruczołowy itd.,



• MIĘSAKI – nowotwory złośliwe rozwijające się z komórek mezenchymy (tkanka tłuszczowa, mięśniowa, łączna, naczyniowa),



• CHŁONIAKI i BIAŁACZKI – z tkanki limfatycznej i krwionośnej. Nowotwory miejscowo złośliwe, wykazują cechy zarówno nowotworu łagodnego jak i złośliwego. Najczęściej nie dają przerzutów (cecha łagodna). Niestety mają zdolność do naciekania i niszczenia okolicznych tkanek i narządów. Mogą także dawać nawroty po leczeniu chirurgicznym, uznawanym za radykalne. Przykładem może być rak podstawnokomórkowy skóry, potworniaki dojrzałe, szkliwiak żuchwy.