Otyłość problemem cywilizacyjnym XXI wieku

Do oceny masy ciała służy popularny Body Mass Index, w skrócie zwany po prostu BMI. Wylicza się go stosunkowo prosto, dzieląc masę ciała przez wzrost podany w metrach do kwadratu. Według wskaźników BMI przedział 18,5-24,9 oznacza prawidłową masę ciała, powyżej 25 – nadwagę, z kolei powyżej 30 – otyłość. Pomimo dużego dostępu do narzędzi oraz wiedzy na temat walki z otyłością, w Ameryce Północnej i Europie mówi się obecnie o epidemii otyłości, coraz częściej powodowanej niewłaściwymi nawykami żywieniowymi oraz trybem życia. Znacznie rzadziej otyłość powodowana jest obecnie skłonnościami genetycznymi, choć i te mają wpływ na jej występowanie. Tylko w 15 proc. przypadków mowa jest o otyłości wtórnej, powodowanej różnego rodzaju chorobami nabytymi w trakcie życia (guz trzustki, nadczynność nadnerczy, jajników) lub przyjmowaniem konkretnych leków (leki uspokajające, hormony).

Skutkiem długotrwałej otyłości może być szereg występujących, często współistniejących ze sobą chorób. Wśród najczęstszych, powodowanych otyłością wymienia się cukrzycę, chorobę wieńcową, nadciśnienie tętnicze i udary mózgu, choroby pęcherzyka żółciowego, nowotwory (raka endometrium, jajników, piersi, szyjki macicy, prostaty, jelita grubego, pęcherzyka żółciowego, trzustki, wątroby i nerek), problemy psychospołeczne, zwyrodnienie stawów. Co ważne, choroby te coraz częściej stają się problemem osób młodych, w przypadku których odpowiednia profilaktyka mogłaby zapobiec ich występowaniu. Otyłość coraz częściej dotyczy również dzieci, w przypadku których występuje znacznie wyższe ryzyko cukrzycy typu 2, nadciśnienia tętniczego, problemów ze snem oraz problemów psychospołecznych.

Odpowiednia profilaktyka związana z otyłością wprowadzana powinna być już od pierwszych dni życia. Ciekawostką jest, że wpływ na pojawianie się otyłości w późniejszych latach ma karmienie dzieci w pierwszych miesiącach – dzieci długo karmione piersią są otyłe znacznie rzadziej w późniejszych latach. Również istotne nawyki dotyczące aktywności fizycznej kształtowane są przede wszystkim w pierwszych latach życia. Zarówno w przypadku dzieci, jak i osób dorosłych kluczowe znaczenie ma dieta. W tej kwestii warto postawić na posiłki przyrządzane w domu, z dużą ilością świeżych warzyw i owoców w dalszej kolejności węglowodanów złożonych oraz białek. Pokarmy smażone warto zastąpić gotowanymi. Niezwykle ważna jest również regularność – w tej kwestii, w zależności od indywidualnych potrzeb, zaleca się spożywanie 4-5 posiłków dziennie, w odstępach 2-3 godzin. Każdy posiłek, w zależności od pory dnia, skomponowany powinien być z innych składników.

W kwestii profilaktyki związanej z otyłością, poza odpowiednią dietą, istotne są również czynniki takie jak: wspomniana wcześniej aktywność fizyczna, sen w odpowiedniej ilości oraz jakości, ograniczenie stresu. Naukowcy udowodnili bowiem, że sen krótszy niż 6 godzin na dobę rozregulowuje dzienny rytm organizmu i wpływa na wzmożony apetyt. Jednocześnie niedobór snu prowadzi do obniżenia energii, przez co znacznie trudniej o wysiłek fizyczny. Podobnie dzieje się w przypadku życia w ciągłym stresie, który powoduje wzmożony apetyt na wysokokaloryczne produkty. Jeśli mowa o profilaktyce w kwestii otyłości zalecane są więc: regularny tryb życia, zdrowa dieta, odpowiedni sen, aktywność fizyczna w wymiarze 30-40 minut dziennie i ograniczenie stresu.