Nowa metoda diagnozowania raka gruczołu krokowego

Wyniki Europejskiego Ankietowego Badania Zdrowia (EHIS) 2014 r. dotyczącego zdrowia i zachowań zdrowotnych Polaków, realizowanego przez Główny Urząd Statystyczny (GUS), sugerują, że zwiększa się liczba osób wykonujących badania profilaktyczne, szczególnie wśród kobiet. Wydaje się, że mężczyźni przywiązują mniejszą wagę do własnego zdrowia. Szczególną uwagę należałoby zwrócić na statystyki dotyczące zachorowalności na nowotwór złośliwy gruczołu krokowego. Szacuje się, że rak prostaty wystąpi u 1 na 8 mężczyzn. Wykonalność badań w tym kierunku jest nadal niewystarczająca. Czy nowa, nieinwazyjna metoda diagnozowania raka gruczołu krokowego, opracowana przez międzynarodowy zespół naukowców, zachęci mężczyzn do wykonywania badań w kierunku raka prostaty?

Rak gruczołu krokowego, zwany również rakiem prostaty lub stercza, jest drugim (po raku płuc) najczęściej rozpoznawanym nowotworem złośliwym u mężczyzn. Corocznie w Polsce odnotowuje się coraz więcej nowych zachorowań na nowotwór prostaty (wzrost o ok. 2–2,5%), co wynika m.in. ze zjawiska starzenia się społeczeństwa. Najbardziej aktualne dane Krajowego Rejestru Nowotworów wskazują, że w 2015 r. u ponad 14 tysięcy mężczyzn (14 211) zdiagnozowano nowotwór prostaty. Wśród początkowych objawów raka gruczołu krokowego wymienia się m.in. częstomocz, zaburzenia oddawania moczu (wąski i słaby strumień) oraz krwinkomocz. W przypadku dalszego rozrostu guza mogą pojawić się zastój moczu, wodonercze oraz niewydolność nerek. W diagnostyce raka prostaty stosuje się przede wszystkim badanie prostaty palcem przez ścianę odbytnicy (tzw. badanie per rectum), badanie PSA (ocena stężenia swoistego antygenu sterczowego) oraz ultrasonografię przezodbytniczą. W leczeniu wykorzystuje się chirurgię, chemioterapię, radioterapię oraz terapię hormonalną. Okazuje się, że problemy urologiczne, w tym rak gruczołu krokowego są (niesłusznie!) postrzegane przez mężczyzn jako tzw. problemy wstydliwe. Czy wyniki nowego badania pozwolą mężczyznom przełamać strach i poczucie wstydu? Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Nature Genetics.

Międzynarodowy zespół naukowców opracował prosty, nieinwazyjny test, który umożliwi wytypowanie mężczyzn z podwyższonym ryzykiem zachorowania na raka prostaty. Materiałem do badań jest tzw. przesącz z jamy ustnej. Jak to możliwe? Badacze przeanalizowali wyniki badań ponad 140 000 mężczyzn i zidentyfikowali 63 nowe warianty genetyczne, których obecność zwiększa ryzyko wystąpienia raka prostaty. W teście uwzględniono zarówno nowe, jak i również ponad 100 wcześniej wykrytych wariantów genetycznych powiązanych z rakiem gruczołu krokowego. Badania kliniczne rozpoczęto w grupie 300 osób. W przyszłym roku badaniem zostanie objętych 5 000 osób.

„Dokonując szczegółowej analizy kodu DNA dziesiątek tysięcy mężczyzn odkryliśmy bardzo ważne dane na temat czynników genetycznych, które sprzyjają zachorowaniu na raka prostaty. Udowodniliśmy, że można połączyć dane dotyczące ponad 150 wariantów genetycznych, aby odczytać informację o wrodzonym ryzyku zachorowania na raka prostaty u poszczególnych mężczyzn" – mówi Prof. Ros Elees z Institute of Cancer Research (Londyn, Anglia), jeden z autorów badania.

Autorzy podkreślają korzyści związane z nowym badaniem genetycznym. Dotychczas stosowane metody w diagnozowaniu raka prostaty są nie tylko inwazyjne, ale i również nie wystarczająco czułe i swoiste, tj. mogą zdarzyć się wyniki fałszywie dodatnie oraz wyniki fałszywie ujemne. Ponadto, w trakcie ich wykonywania mogą pojawić się powikłania, np. krwawienie lub zakażenie układu moczowego. Wyniki nowego badania stwarzają nadzieję na pokonanie wstydu i dyskomfortu w diagnozowaniu raka prostaty. Gdyby nowy test wdrożono do powszechnego użytku, wyłącznie mężczyźni ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na nowotwór prostaty byliby kierowani do pogłębionej diagnostyki. Tym samym, udałoby się uniknąć niepotrzebnych, obarczonych ryzykiem wystąpienia powikłań procedur medycznych. Naukowcy wierzą, że mężczyźni, poznawszy indywidualne ryzyko zachorowania na raka prostaty, będą chętniej zgłaszać się do lekarza.

Podsumowując, wyniki nowego badania mogą przyczynić się nie tylko do usprawnienia diagnostyki w kierunku raka gruczołu krokowego, ale i również opracowania nowych, ukierunkowanych na pacjenta terapii. To jednak nie koniec! Naukowcy planują również opracować testy, które umożliwią wytypowanie mężczyzn, u których wystąpi agresywna postać raka prostaty. Trzymamy kciuki za powodzenie tych badań! Panowie badajcie się! Dla siebie i swoich Pań!

Ciekawostka: Czy słyszeliście kiedykolwiek o akcji Movember? Jest to akcja społeczna, polegająca na zapuszczaniu wąsów w listopadzie, aby zachęcić do rozmów na temat nowotworów występujących u mężczyzn, w tym m.in. raka prostaty. Początki akcji sięgają 2003 r. Z Australii akcja rozprzestrzeniła się na kolejne kraje. W 2014 r. akcja dotarła również do Polski.

Źródło:

• https://www.bbc.com/news/health-44437998

• http://onkologia.org.pl/

• https://www.cbos.pl/SPISKOM.POL/2016/K_138_16.PDF

• https://onkologia.mp.pl/chorobynowotworowe/100849,rak-gruczolu-krokowego

• http://www.movember.org.pl/