Nie gramy w zielone! Uwaga: kąpiel surowo wzbroniona!

Czym są sinice (Cyanobacteria)?

Sinice stanowią grupę prokariotycznych organizmów, należących do bakterii, które wchodzą w skład fitoplanktonu. Sinice posiadają dużą zdolność adaptacyjną, dlatego też występują powszechnie zarówno w środowisku lądowym oraz wodnym, w tym m.in. w glebie, na korze drzew, na skałach, wodach słonowodnych, słodkowodnych, źródłach termalnych oraz na lodowcach. Sinice bardzo dobrze przystosowują się do deficytu tlenu w wodzie, wahań pH oraz zanieczyszczeń organicznych. Pojawienie się zwiększonej ilości sinic w wodach jest zjawiskiem naturalnym. Objawia się to tzw. zakwitem wody, czyli zmętnieniem wody i zmianą jej zabarwienia na kolor niebiesko-zielony, szaro-zielony, zielonkawo-brązowy lub czerwono-brązowy. Na powierzchni wody pojawiają się wówczas charakterystyczne ‘kożuchy’. Sinice stanowią problem jedynie wtedy gdy niebezpiecznie wzrasta ich ilość w strukturze fitoplanktonu.

Co wpływa na zwiększenie ilości sinic w wodzie?

Wśród czynników środowiskowych wpływających na pojawianie się zakwitów wody wymienia się podwyższone temperatury, ograniczoną dostępność tlenu oraz niewielkie oddziaływanie wiatru. My również mamy w tym swój udział w wyniku m.in. prowadzenia nieracjonalnej gospodarki rolnej, np. poprzez nadmierne nawożenie pól uprawnych oraz gospodarki przemysłowej, np. poprzez nieprawidłowe postępowanie ze ściekami przemysłowymi i komunalnymi.

Dlaczego eksperci przestrzegają przed kąpielami w wodach, w których stwierdzono podwyższone stężenie sinic?

Sinice (choć nie wszystkie) produkują niebezpieczne związki toksyczne, w tym hepatotoksyny, cytotoksyny, neurotoksyny, dermatotoksyny i irritanty. Kontakt z "kwitnącą wodą" może prowadzić do wielu powikłań zdrowotnych. Jakich? Stwierdzono, że ekspozycja na wodę zawierającą cyjanobakterie może prowadzić do wystąpienia dolegliwości o różnym nasileniu, w tym m.in. bólu głowy, bólu brzucha, bólu mięśni i stawów, gorączki, wymiotów, biegunki, podrażnienia oczu, skóry, wysypki oraz konwulsji. Powyższe objawy mogą wystąpić bezpośrednio po kąpieli w ‘kwitnącej wodzie’ lub kilka dni później. Kontakt z sinicami może prowadzić również m.in. do uszkodzenia wątroby, niewydolności wątroby, nowotworów wątroby, nerek, wad serca oraz niewydolności oddechowej. Odnotowano również przypadki śmiertelne! Do zatrucia ‘kwitnącą wodą’ dochodzi najczęściej drogą pokarmową poprzez spożycie skażonej wody oraz organizmów wodnych, w tym m.in. skorupiaków, ryb oraz alg, w których tkankach skumulowały się toksyny, jak i również poprzez stosowanie suplementów diety zawierających wysuszone sinice, w których mogą się również znaleźć gatunki toksyczne. Niebezpieczna jest również ekspozycja skórna na sinice w trakcie kąpieli. Eksperci wskazują również na możliwość zatrucia w wyniku wdychania aerozoli lub powietrza zawierającego toksyny sinicowe.

Czy można uniknąć zatrucia toksynami sinicowymi?

Oczywiście! Wystarczy odrobina rozwagi i korzystanie z kąpielisk o potwierdzonej jakości wody.

„Grożą nam konsekwencje zdrowotne, bo te cyjanobakterie produkują szereg różnych toksyn, szczególnie przy ich rozpadzie, pod koniec własnego życia, mogą wydzielać neurotoksyny, hepatoksyny i dermatotoksyny, czyli wpływać na ośrodkowy układ nerwowy, łącznie z porażeniami mięśni przy większej ilości i częstszym dostaniu się ich do organizmu. Hepatoksyny mogą uszkodzić naszą wątrobę, a dermatotoksyny tylko po samym wejściu do wody mogą spowodować świąd, pokrzywkę i różne wypryski” – mówi Marek Posobkiewicz, Główny Inspektor Sanitarny.

Z drugiej strony w obrębie sinic występują również gatunki, które są powszechnie wykorzystywane w przemyśle spożywczym, kosmetycznym, medycznym oraz farmaceutycznym. Przykład stanowią m.in. sinice z rodzaju Arthrospira (tzw. spirulina).

„Wiele prac prowadzonych jest w poszukiwaniu związków biologicznie aktywnych, produkowanych przez te mikroorganizmy, do wykorzystania później w medycynie i farmacji” - mówi dr Justyna Kobos z Instytutu Oceanografii Uniwersytetu Gdańskiego – „Zakwity, które każdy widzi i traktuje jako śmieci, my chcemy wykorzystać. Szukamy możliwości wykorzystania tej wielkiej biomasy, którą daje nam natura, bo sinice stanowią ogromny potencjał badawczy”.

Nie ryzykujcie! Sprawdźcie jakość wody w kąpielisku, z którego zamierzacie skorzystać! Nie korzystajcie z kąpielisk z wodą o zmienionej barwie oraz nieprzyjemnym zapachu! Zadbajcie o bezpieczny odpoczynek nad wodą!

Zachęcamy do zapoznania się z mapą kąpielisk dostępną na stronie serwisu kąpieliskowego prowadzonego przez Główny Inspektorat Sanitarny:

https://sk.gis.gov.pl/

Źródło:

• https://gis.gov.pl/zdrowie/uwaga-sinice/

• https://sk.gis.gov.pl/