Przyznano Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny

Czym jest Nagroda Nobla?

Nagroda Nobla to jedno z najbardziej prestiżowych wyróżnień przyznawanych corocznie za wybitne światowe osiągnięcia w dziedzinie nauk ścisłych, humanistycznych oraz społecznych. Nagroda Nobla jest przyznawana w 6 następujących kategoriach: chemia, ekonomia (od 1968 r.), fizyka, fizjologia i medycyna, literatura oraz Pokojowa Nagroda Nobla. Wyróżnienie po raz pierwszy przyznano w 1901 r. Nagrodę Nobla ustanowił szwedzki przemysłowiec, wynalazca dynamitu Alfred Nobel. Dotychczas Nagrodę Nobla przyznano 586 razy 925 osobom i organizacjom. W bieżącym roku Nagrodę Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny otrzymali Amerykanin James P. Allison oraz Japończyk Tasuku Honjo.

Jakiego przełomowego odkrycia dokonali badacze?

James P. Allison oraz Tasuku Honjo zostali uhonorowani Nagrodą Nobla w dziedzinie fizjologii i medycyny za opracowanie innowacyjnej terapii przeciwnowotworowej. Badacze twierdzą, że za pomocą swojej metody są w stanie nie tylko zmniejszyć wskaźniki umieralności z powodu choroby nowotworowej, ale i również uzyskać całkowite wyleczenie wśród pacjentów onkologicznych.

W jaki sposób?

Wszystko za sprawą blokowania tzw. negatywnych receptorów CTLA-4 i PD-1, które hamują aktywność limfocytów T pełniących kluczową rolę w odpowiedzi immunologicznej. Naukowcy niezależnie przeprowadzili szereg badań nad cząsteczkami, które hamowałyby aktywność ww. receptorów zapewniając pełną aktywację układu odpornościowego organizmu w celu skuteczniejszej walki z komórkami nowotworowymi. Badacze stosują opracowaną metodę w praktyce. Wyniki są zaskakująco obiecujące! Komitet Noblowski podkreśla przełomowość odkrycia naukowców.

Zadaniem układu immunologicznego jest obrona organizmu przed drobnoustrojami chorobotwórczymi i innymi czynnikami, które mogą osłabić naszą odporność. Limfocyty T są jednymi z najważniejszych komórek układu odpornościowego. Limfocyty T za pomocą receptorów znajdujących się na powierzchni błony komórkowej rozpoznają antygeny (tzw. selekcja pozytywna) i aktywują odpowiedź odpornościową organizmu hamując jednocześnie reakcję względem własnych tkanek (tzw. selekcja negatywna). W naszym organizmie znajduje się szereg cząsteczek, które mogą hamować lub wzmagać reakcję odpornościową organizmu. Naukowcy w wielu ośrodkach badawczych na całym świecie skupili się na poszukiwaniu cząsteczek, które skutecznie wspierałyby odpowiedź immunologiczną organizmu.

70-letni James P. Allison z University of California (Berkeley, Kalifornia, Stany Zjednoczone) analizował białko CTLA-4 (ang. Cytotoxic T Cell Antigen 4) hamujące aktywację i proliferację limfocytów T. Badacz opracował cząsteczkę, która wiąże się z białkiem CTLA-4 blokując jego aktywność, dzięki czemu organizm odzyskuje pełną zdolność do reagowania na antygeny, w tym antygeny nowotworowe. Pierwszy eksperyment przeprowadzono już w 1994 r. w populacji myszy. Wyniki były obiecujące. U myszy z chorobą nowotworową obserwowano całkowite wyleczenie. Wysoką skuteczność metody odnotowano również w grupie osób z czerniakiem. 76-letni Tasuku Honjo z Kyoto University (Kioto, Japonia) z kolei badał inne białko obecne na powierzchni limfocytów T, tj. PD-1 (ang. Programmed Cell Death Protein 1). Badacz odkrył cząsteczkę w 1992 r. PD-1 wykazuje podobne działanie jak CTLA-4. Białko wykorzystuje jednak inne mechanizmy działania. Z badań przeprowadzonych na myszach z chorobą nowotworową wynikało, że zablokowanie aktywności PD-1 było skuteczną metodą w walce z procesem nowotworzenia. Wyniki badań przeprowadzonych w 2012 r. w grupie osób z różnymi rodzajami nowotworów również były obiecujące. Remisję obserwowano nawet wśród pacjentów z przerzutami. Badacze są pełni optymizmu. Jednocześnie wskazują, że immunoterapia może wiązać się z działaniami niepożądanymi, wśród których wymienia się m.in. nadmierną aktywność limfocytów T, która może prowadzić do proliferacji nowotworowej lub wystąpienia form autoagresywnych. Badacze zapowiadają połączenie swych sił w celu opracowania skuteczniejszej terapii przeciwnowotworowej ukierunkowanej na jednoczesne blokowanie receptorów CTLA-4 oraz PD-1.

Choroba nowotworowa jest drugą najczęstszą przyczyną zgonów na świecie. Eksperci szacują, że jedynie w 2018 r. niemal 10 mln osób (9.6 mln) na świecie umrze z powodu nowotworu. Nowa terapia stwarza nadzieję dla milionów osób zmagających się z chorobą nowotworową.

Tegorocznym laureatom serdecznie gratulujemy! Trzymamy kciuki za powodzenie kolejnych badań! Czekamy na więcej!

Źródła:

• https://www.nobelprize.org/prizes/medicine/2018/summary/