Mleko ma moc!

Dziobak australijski (Ornithorhynchus anatinus) to nietypowe zwierzę, zamieszkujące tereny wschodniej Australii i Tasmanii, przynależące do rzędu tzw. stekowców. W rzeczywistości jest to jedyny przedstawiciel rodziny dziobaków. Zwierzę stanowi brakujące ogniwo pomiędzy dwoma gatunkami zwierząt. Posiada cechy typowe dla ssaków (m.in. stałocieplność, obecność gruczołów sutkowych) oraz gadów (m.in. jajorodność, obecność kloaki). Niezwykłe cechy dziobaka sprawiły, że od lat jest przedmiotem badań naukowych, głównie pod kątem biologii ewolucyjnej, ale nie tylko! W centrum zainteresowania badaczy znalazło się mleko dziobaka. Wyniki badania opublikowano w czasopiśmie Acta Crystallographica Section F Structural Biology Communications.

W 2010 r. naukowcy odkryli niezwykłe bakteriobójcze właściwości mleka dziobaka. Dopiero jednak teraz naukowcom z CSIRO (ang. Commonwealth Scientific and Industrial Research Oganisation) oraz Uniwersytetu Deakin udało się wyjaśnić mechanizm przeciwbakteryjnego działania mleka dziobaka. Stosując metody biologii molekularnej, naukowcy odtworzyli białko występujące w mleku dziobaka (ang. monotreme lactation protein) i dokonali dokładnej analizy jego struktury i właściwości. Badacze odkryli niezwykłą, niespotykaną dotąd strukturę białka, którą nazwano „Shirley Temple” na cześć największej dziecięcej gwiazdy w dziejach amerykańskiego kina lat 30. XX w., której cechą szczególną były bujne loki. Dlaczego mleko dziobaka ma tak szczególne właściwości? W przeciwieństwie do pozostałych ssaków, dziobak nie posiada brodawek sutkowych. W trakcie karmienia samica leży na plecach. Mleko wydostaje się poprzez pory w skórze i gromadzi się w specjalnych szczelinach na brzuchu samicy, z których młode zlizują mleko. Naukowcy twierdzą, że to właśnie nietypowy sposób karmienia jest odpowiedzialny za właściwości przeciwbakteryjne mleka dziobaka. Dlaczego? Powszechnie uważa się, że brodawki sutkowe wykształciły się u ssaków, gdyż jest to nie tylko wygodny, ale i również sterylny sposób dostarczania pokarmu młodym. W przypadku dziobaka mleko samicy ma kontakt z czynnikami środowiskowymi, tym samym, młode są narażone na kontakt z niebezpiecznymi patogenami, w tym bakteriami. Według naukowców białko obecne w mleku dziobaka chroni młode przed niebezpiecznymi drobnoustrojami chorobotwórczymi. Tę właściwość postanowiono wykorzystać w walce z antybiotykoopornością.

Odkrycie naukowców może przyczynić się do powstania wielu nowych antybiotyków, co jest szczególnie istotne w dzisiejszych czasach, w których obserwuje się niebezpieczne zjawisko antybiotykooporności. Światowa Organizacja Zdrowia (ang. WHO) szacuje, że corocznie rejestruje się 700 000 zgonów spowodowanych zakażeniami wywołanymi przez tzw. superbakterie. Prognozy wskazują, że liczba może wzrosnąć nawet do 10 mln do 2050 r. jeżeli nie zostaną podjęte odpowiednie interwencje z zakresu zdrowia publicznego. Wyniki omawianego badania wskazują, że białko zawarte w mleku dziobaka może stanowić istotną broń w walce z superbakteriami odpowiedzialnymi za rosnącą antybiotykooporność na świecie.

Podsumowując, wyniki badania po raz kolejny wskazują, że w naturze znajduje się wiele substancji czynnych o działaniu terapeutycznym, które mogą być odpowiedzią na wiele zagrożeń dla zdrowia publicznego w XXI w., w tym narastającego zjawiska antybiotykooporności.

Zachęcamy do obejrzenia materiału opracowanego przez zespół CSIRO:

https://www.csiro.au/en/News/News-releases/2018/Saving-lives-with-platypus-milk?featured=F29EDEB1728C4A92B579C7A5DC28BAD5

Źródła:

• Newman J., Sharp J.A., Enjapoori A.K. et al. Structural characterization of a novel monotreme-specific protein with antimicrobial activity from the milk of the platypus. Acta Crystallographica Section F Structural Biology Communications, 2018; 74 (1): 39.

• https://www.csiro.au/

• https://www.sciencedaily.com/releases/2018/03/180315101728.htm

• http://www.bbc.com/news/newsbeat-43415998