Mięśniaki macicy

Pierwsze próby chirurgicznego leczenia mięśniaków macicy podjęto w drugiej połowie XIX wieku. Stało się to za sprawą strasburskiego chirurga Eugène Koeberlé’go. Jako młody lekarz Koeberlé podczas badań sekcyjnych kobiet zauważył guzkowate narośle w ścianach ich macic. Zmiany różniły się między sobą. Niektóre znajdowały się na zewnątrz i rosły do jamy brzusznej, inne były usytuowane na ścianie lub jamie macicy. Wiadomo było, że te niezłośliwe guzy bywały przyczyną obfitych krwawień i bardzo bolesnych menstruacji. Duże mięśniaki uciskały czasem sąsiadujące narządy jak jelita i pęcherz.

Do Koeberlé’go zgłaszały się pacjentki z mięśniakami ważącymi nawet siedem kilogramów. Dziś dzięki sprawnej diagnostyce, zmiany można wykryć na znacznie wcześniejszym etapie i dużo szybciej podjąć leczenie.

Mięśniaki a hormony

Mięśniaki powstają z włókien mięśni gładkich macicy. Pojawiają najczęściej u kobiet między 35. a 55. rokiem życia. Wiadomo, że na ich tworzenie się i wzrost mają wpływ hormony, przede wszystkim estrogeny. Dowodem na to jest fakt, iż mięśniaki nie tworzą się przed okresem pokwitania i zmniejszają się po menopauzie. Wzrastają natomiast w czasie stosowania hormonalnej terapii zastępczej.

Hormonozależność mięśniaków macicy zaobserwował już w XIX wieku Alfred Hegar. Niestety, pomysł Hegara, by guzy leczyć metodą usuwania jajników, okazał się kiepskim rozwiązaniem. Przedwczesne klimakterium w wyniku owarektomii skutkowało wieloma niepożądanymi dla pacjentek efektami.

Typy mięśniaków macicy

Mięśniaki mogą skutkować nie tylko dolegliwościami bólowymi i obfitymi krwawieniami. Bywają również przyczyną trudności z zajściem w ciążę i mogą zwiększać ryzyko poronienia. Zdarza się, że występowaniu mięśniaków towarzyszą objawy uciskowe, najczęściej pęcherza moczowego. Rodzaj dolegliwości i problemów związanych z tworzeniem się guzków zależy nie tylko od wielkości zmian, ale również ich usytuowania i rodzaju. Wyróżniamy następujące typy mięśniaków macicy:

• podsurowicówkowe – występują najpowszechniej (statystycznie u co drugiej chorej),

• śródścienne – stanowią 30 proc. wszystkich mięśniaków macicy,

• podśluzówkowe – obserwuje się je rzadziej od powyższych. Mają natomiast największy udział w diagnostyce niepłodności i poronień, utrudniają bowiem zagnieżdżenie i prawidłowy rozwój jaja płodowego. Mogą sprzyjać przedwczesnemu odklejeniu łożyska lub trudności z odklejeniem łożyska w III okresie porodu, czego następstwem może być krwotok,

• w nielicznych przypadkach mięśniaki mogą usytuować się w szyjce macicy lub więzadłach obłych.



Według statystyk, w przypadku około 2 proc. zachorowań mięśniak przekształca się w mięsaka gładkokomórkowego, będącego guzem złośliwym.

Diagnostyka

Najpowszechniejszą metodą diagnostyki mięśniaków macicy jest badanie ultrasonograficzne głowicą przezpochwową.

Leczenie

W przypadku dużych, licznych i/lub szybko rosnących mięśniaków konieczna może okazać się histerotomia, czyli wycięcie całej macicy z przydatkami lub bez przydatków. U pacjentek planujących zajście w ciążę lub zmagających się z niepłodnością stosuje się miomektomię, polegającą na wyłuszczeniu (ewentualnie resekcji) mięśniaka/mięśniaków, pozostawiając macicę z zachowaniem jej prawidłowej funkcji.



Miomektomię w zależności od przypadku można wykonać metodami:

• operacyjnej laparoskopii

• laparotomii (cięcie poprzeczne)

• histeroskopii (metoda stosowana jest w przypadku mięśniaków podśluzówkowych lub śródścienno-podśluzówkowych)



Do stosunkowo nowych, mniej inwazyjnych, metod leczenia mięśniaków macicy zalicza się embolizację tętnic macicznych. Polega ona na odcięciu dopływu krwi do guzów, co skutkuje ich obumarciem. Zabiegi embolizacji przeprowadza się na świecie od lat 90. ubiegłego wieku. Mięśniaki i włókniaki macicy leczy się niekiedy również falami ultradźwiękowymi pod kontrolą rezonansu magnetycznego. Duża częstotliwość fal powoduje hipertermię w guzie, a następnie jego martwicę.

Skuteczność farmakologicznego leczenia mięśniaków macicy, polegającego na podawaniu leków hormonalnych (gestagenów i antykoncepcji), uważa się za ograniczoną. Nowszą formą farmakoterapii jest stosowanie analogów gonadoliberyny, wywołujących hipoestrogenizm w mechanizmie supresji przysadki mózgowej, skutkując inwolucją mięśniaków macicy.

Post scriptum

Ojcem miomektomii jest wspomniany Eugène Koeberlé, który pierwszej próby wykonania zabiegu tego typu podjął się 14 marca 1863 roku. Jednak większą sławę w tej dziedzinie zyskał francuski chirurg Jules-Émile Péan. Paryżanin udoskonalił metodę Koeberlé’go. Spotkała go za to niecodzienna nagroda: na bulwarze Port-Royal stanął pomnik, przedstawiający kobietę, wręczającą lekarzowi kwiaty w podzięce.



Żródło:

A. Dańda, J. Buks, Mięśniaki macicy – przyczyny, diagnostyka, leczenie – przegląd literatury, „Polski Przegląd Nauk o Zdrowiu. Polish Review of Health Sciences”, Uniwersytet Medyczny im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Nr 4(37) 2013, s. 223-226

Położnictwo i ginekologia. T. 2, Ginekologia, red. nauk. G.H. Bręborowicz, Warszawa 2015

B. Prasałek, Embolizacja: leczenie mięśniaków macicy, Konsultant: dr hab. n. med. Radosław Pietura, Zakład Radiologii Zabiegowej i Neurologii AM w Lublinie, http://m.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/choroby-kobiece/embolizacja-leczenie-miesniakow-macicy_33549.html

J. Thorwald, Ginekolodzy, Warszawa 2016