Czy grozi nam powrót gruźlicy?

Obowiązkowe szczepienia są najskuteczniejszym działaniem w zwalczaniu chorób zakaźnych i przyczyniły się do zmniejszenie zapadalności na choroby, które jeszcze w ubiegłym stuleciu zabijały setki chorych. Dzięki szczepieniom osiągnięto sukces eradykacji ospy prawdziwej, gruźlicy czy odry.

Najnowszy kalendarz szczepień zakłada obowiązkowe szczepienia dzieci do 2 roku życia, które są finansowane z budżetu Ministerstwa Zdrowia na wirusowe zapalenie wątroby typu B oraz przeciwko gruźlicy podane w pierwszych 24 godzinach po urodzeniu. Kolejne szczepienia są przeciwko pneumokokom, DTP – błonica, tężec, krztusiec, Hib – Haemophilus influenzae typu b, poliomyelitis (ostre nagminne porażenie dziecięce) oraz przeciwko odrze, śwince i różyczce.

Obowiązkowe szczepienia zapewniają wysoki procent uodpornionych osób przeciwko tym chorobom zakaźnym a przede wszystkim zmniejszają ryzyko epidemicznego zachorowania w populacji.

Tabela szczepień 2018

Wiek WZW typu B BCG DTP Hib pneumokoki IPV MMR

w ciągu 24 godzin po urodzeniu x x

2. miesiąc życia (7.-8. tydzień) x x x x

3.-4. miesiąc życia (po 6-8 tygodniach od poprzedniego szczepienia) x x x x

5.-6. miesiąc życia (po 6-8 tygodniach od poprzedniego szczepienia) x x x

7. miesiąc życia x

13.-14. miesiąc życia x x

16.-18. miesiąc życia x x x

Rzecznik Praw Dziecka – Marek Michalak w swoim liście do ministra zdrowia Łukasza Szumowskiego informuje o licznych przypadkach zachorowania na gruźlicę na Ukrainie. Sytuacja ta jest stale kontrolowana i od zeszłego roku statystyki pokazują tendencję wzrostową zachorowalności.

,,Obecnie na Ukrainie przynajmniej 35 tysięcy osób jest chorych na gruźlicę, z czego blisko połowa jest chora na gruźlicę wielolekooporną. Z nieoficjalnych danych wynika, że jest blisko 600 000 chorujących na Ukrainie” – podaje Rzecznik Praw Dziecka.

Sytuacja w Polsce obecnie nie jest zagrożona, ale należy stale kontrolować sytuację oraz alarmować o pojawieniu się nowych przypadków zachorowań. Szczególnie narażone są województwa podkarpackie i lubelskie. Jednak problem może osiągnąć skalę ogólnopolską ze względu na liczne odmowy obowiązkowych szczepień. W 2017 roku z danych Głównego Inspektoratu Sanitarnego wynika, że odmów złożono 23 tysiące, a to aż o 10% więcej w stosunku do całego 2016 roku.

Najbardziej zagrożone są dzieci. Ze względu na pojawienie się wielolekoopornych szczepów i rezygnacji ze szczepień może dojść do rozwoju zachorowań na gruźlicę opon mózgowo-rdzeniowych oraz zwiększonej śmiertelności. Eksperci alarmują o częstej rezygnacji ze szczepień nie tylko na gruźlicę, ale również inne choroby zakaźne przenoszone drogą kropelkową jak np. odra czy krztusiec.

Na świecie zakażonych prątkiem gruźlicy jest od 2 do 3 miliardów ludzi. Wśród nich 5-15% zachoruje. W Polsce w roku 2014 wykryto 35 przypadków lekoopornej gruźlicy, w 2015 roku odnotowano 81 przypadków u dzieci do 14 roku życia i 83 przypadki w wieku 15-19 lat.

Średnia zapadalność na świecie wynosi 133 przypadki na 100 000 osób. W Polsce współczynnik ten jest zdecydowanie niższy i wynosi 16,7. Jednak jest to zdecydowanie większa zapadalność niż w całej Unii Europejskiej (11,9).

Badania z roku 2014 (Protection by BCG vaccine against tuberculosis: a systematic review of randomized controlled trials. P. Mangtani, I. Abubakar, C. Ariti i wsp.) potwierdzają skuteczność szczepienia przeciwko gruźlicy szczepionką BCG. W analizie przebadano ponad 300 000 osób – noworodki, dzieci w wieku szkolnym oraz dorosłych. Wyniki jasno wskazują na zdecydowanie mniejszą zachorowalność na gruźlicę płuc oraz na gruźlicę prosówkową i gruźlicze zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych. Dodatkowo wykazano istotnie mniejsze ryzyko zachorowania dzięki szczepieniom BCG w okresie noworodkowym.