Cytologia – co wykryje?

Typowym przykładem cytologii diagnostycznej jest ocena rozmazów szyjki macicy (określana jako test Papanicolaou lub wymaz Pap). Jest to również jedno z głównych narzędzi diagnostycznych do wykrywania raka szyjki macicy, jak również stanowi ważną część badań przesiewowych (profilaktycznych). Diagnostyczne badanie cytologiczne wykonywane jest, gdy występują oznaki lub objawy, które mogą wskazywać na pojawienie się określonych schorzeń (np. nowotworu). Wyniki badania ujawniają, czy choroba jest obecna, a jeśli tak, to precyzyjnie klasyfikują rodzaj choroby. Natomiast, badanie przesiewowe służy do wczesnego wykrycia (przeważnie podczas kontrolnej corocznej wizyty ginekologicznej) schorzeń, które jeszcze nie wykazały żadnych objawów chorobowych. Niektóre badania cytologiczne, takie jak np.: wymaz Pap, są głównie wykorzystywane do badań przesiewowych, podczas gdy inne mogą diagnozować nowotwory.

Na czym polega badanie?

Badanie polega na pobraniu próbek z zewnętrznego kanału i tarczy szyjki macicy. W celu przeprowadzenia oceny cytologicznej, badany materiał komórkowy umieszcza się bezpośrednio na szkiełku mikroskopowym i wysyła do laboratorium. W laboratorium komórki są dokładnie badane pod kątem obecności komórek nowotworowych, zmian przedrakowych lub oznak stanu zapalnego czy infekcji. Jeśli ich obraz pod mikroskopem wskaże na nieprawidłowości, wdrożone zostanie odpowiednie leczenie lub też, lekarz skieruje pacjentkę na dodatkowe badanie kolposkopowe czy biopsję cienkoigłową. Od wyniku kolposkopii bądź biopsji zależy, czy prowadzona będzie dalsza obserwacja, czy rozpocznie się wdrożenie leczenia onkologicznego. Wyniki cytologii dostępne są przeważnie po upływie około 3 tygodni. Pacjentka może zostać poproszona o powtórzenie badania z uwagi na niewystarczającą ilość materiału do badania, trwającą infekcję lub miesiączkę, które uniemożliwiają poprawne przeprowadzenie badania.

Jak wygląda sytuacja w Polsce?

Według danych z Krajowego Rejestru Nowotworów, w Polsce około 40% nowodiagnozowanych przypadków raka szyjki macicy jest w stadium zaawansowania choroby i szanse na wyleczenie są niemal zerowe. Około 27% Polek korzysta z badań cytologicznych. Jako kraj, mamy jedne z najwyższych wskaźników zachorowań i umieralności z powodu nowotworów złośliwych szyjki macicy w Europie. W 2015 roku na nowotwór złośliwy szyjki macicy zachorowały 2 723 kobiety, a na nowotwór złośliwy trzonu macicy 6 243 kobiety.

Kobiety, w przedziale wiekowym od 25 do 49 lat powinny wykonać badania przesiewowe w kierunku raka szyjki macicy co 3 lata, a w wieku od 50 do 64 lat co 5 lat. Więcej informacji na temat profilaktyki raka szyjki macicy można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Zdrowia.